Windenergie: daar doen we het voor

Waarom windenergie?

Beeld het je even in: de eerste windmolen die werd gebruikt voor stroomopwekking, meer dan een eeuw geleden, kon elke dag een paar honderd gloeilampen laten branden. Inmiddels kan een moderne windturbine met één draai van zijn wieken net zoveel stroom leveren als een heel huishouden in een dag gebruikt.

Dankzij ons klimaat en onze geografische positie hebben we in Nederland een overvloed aan wind, waardoor nieuwe windturbines zo’n 95% van de tijd kunnen draaien. Anders dan bijvoorbeeld zonnepanelen, leveren windmolens dag en nacht stroom. Ze zijn daardoor onmisbaar voor onze energietransitie. Windenergie is namelijk schoon, goedkoop en betrouwbaar. Tel daarbij de oneindige hoeveelheid aan wind op, en je hebt het plaatje compleet.

Hoe schoon is windenergie?

Een windturbine zorgt voor emissievrije stroom: er komt geen CO2 vrij bij de elektriciteitsproductie. Wat bespaart zo’n turbine dan in totaal als we het afzetten tegen fossiele energieopwek? Hiervoor kijken we naar recente cijfers van het CBS. Zij becijferden dat een windturbine tussen de 540.000 en 580.000 kilogram CO2  bespaart per miljoen opgewekte kWh, ten opzichte van fossiel opgewekte elektriciteit. 

Een moderne windturbine met een vermogen van 6 MW kan zo’n 12 miljoen kWh aan elektriciteit per jaar opwekken. Als je het rekensommetje met de cijfers hierboven maakt, bespaart één zo’n turbine 6 miljoen kilo aan CO2 per jaar vergeleken met fossiele energieopwek. Dat is evenveel CO2 als 315 huishoudens jaarlijks uitstoten! En dan tellen we nog niet eens de vermeden uitstoot mee van stikstofoxiden en zwaveldioxiden die bij verschillende soorten fossiele energieopwek komen kijken. 

Maar wordt er tijdens het winnen van metalen en de constructie van een windturbine geen energie verbruikt en CO2 uitgestoten? Zeker, maar als je dat vergelijkt met de besparing tijdens de levensduur van een windturbine, dan valt deze uitstoot in het niet. Windparken gaan namelijk zo’n 25 tot 30 jaar mee, en zelfs langer als de vergunning het toelaat. Dat betekent dat de klimaatimpact van de bouw voor windmolens op land is ‘terugverdiend’ in zo’n 5 tot 6 maanden, en voor windmolens op zee in zo’n 9 tot 11 maanden. Daarna leveren ze dus netto winst voor het milieu op.

Is windenergie echt goedkoop?

Nogal! De kosten voor elektriciteitsproductie uit hernieuwbare bronnen zijn de afgelopen jaren enorm gedaald. Daardoor is opwek via wind op land nu bijna overal goedkoper dan centrales met fossiele brandstoffen. Dat komt vooral doordat de technologie voor windenergie verbetert, terwijl kosten voor luchtvervuiling (zoals de kosten voor CO2-rechten) stijgen. Daarom is het voor bedrijven en energieleveranciers aantrekkelijk om te investeren in windenergie. Neem de NS, waarvan de treinen al sinds 2019 geheel op windenergie rijden. Een groot deel van deze energie komt momenteel uit Nederlandse windparken. 

Ook consumenten zien de effecten van windenergie terug. Het is geen wonder dat mensen met een dynamisch energiecontract elk jaar meer uren een negatieve stroomprijs hebben. Hierbij krijgen huishoudens die stroom afnemen, geld toe. Dat scheelt op de maandelijkse energierekening, en komt deels door de Nederlandse windturbines. Daarnaast zijn er steeds meer verenigingen en burgercoöperaties actief die samen investeren in windenergie, en zo meedelen in de opbrengsten ervan. 

Hoe betrouwbaar zijn windmolens?

Windmolens draaien dag en nacht door, en werken bij weinig en veel wind. Een doorsnee windturbine gaat draaien vanaf windkracht 2 tot 3 en wordt stilgezet boven windkracht 10 tot 12 om overbelasting te voorkomen. Ter illustratie: windkracht 2 is een zwakke wind van 6 tot 11 km/u. Daarbij wapperen vlaggen lichtjes. Een zware storm van windkracht 10 komt gemiddeld minder dan één keer per jaar voor aan de Nederlandse kust. In het binnenland is deze windkracht nog zeldzamer. De meeste windmolens in Nederland staan daarom maar een paar uur per jaar uit vanwege te weinig of te veel ‘windaanbod’.

Naast de windkracht kan het voorkomen dat windmolens tijdelijk niet draaien door bepaalde afspraken, bijvoorbeeld om slagschaduw te verminderen tijdens bepaalde zonnestanden of om rekening te houden met trekvogels. Ook zijn er in de huidige energiemarkt meer momenten waarop windmolens kort worden uitgeschakeld op momenten dat de vraag naar elektriciteit beduidend lager is dan het aanbod. Dit heet curtailment en wordt gedaan om het stroomnet te ontlasten. Verder kunnen windmolens stilstaan voor onderhoud of bij risico op ijsvorming aan de wieken door de kou. Gelukkig komt dit laatste in Nederland niet vaak voor. 

Wie haalt er voordeel uit windenergie?

Het korte antwoord is: wij allemaal! Een groot deel van de energie wordt gebruikt door Nederlandse huishoudens, industrie en bedrijven die duurzame stroom inkopen. Mede dankzij de toename in wind op land en zee wekken we steeds meer van onze stroom op eigen bodem op, en hoeven we minder elektriciteit te importeren. Zo zijn we minder afhankelijk van andere landen voor de leveringszekerheid van onze energievoorziening.

Het overschot aan windenergie dat we zelf niet gebruiken, exporteren we naar andere landen. Sinds 2019 exporteren we meer elektriciteit dan we importeren, en deze trend zet door. Zo halen we ook economisch een hoop profijt uit onze windmolens. Daarnaast versterken we ook onze positie en expertise op het gebied van windenergie. Het is bijvoorbeeld niet voor niets dat Nederlandse bedrijven een marktaandeel van 25% hebben in de totale Europese markt voor wind op zee en hun expertise gebruiken om offshore windprojecten tot ver in het buitenland op te zetten!