Ken elkaars zwakke punten

Waarom groeit het aantal energieprojecten zo sterk?

Nederland telt volgens de Energiemonitor 2021 maar liefst 667 energiecoöperaties. Bijna elke gemeente heeft inmiddels een initiatief en de afgelopen jaren is het aantal leden alleen maar verder gegroeid. Hoe komt dat? Drie redenen, die allemaal met elkaar samenhangen:

1. Bewoners willen meedoen
Bewoners willen steeds vaker een rol spelen. Ze vinden het belangrijk dat een energieproject lokaal eigendom is en dat zij er ook profijt van hebben. Coöperaties bestaan nog niet uit een doorsnee van de samenleving, dus er is wel werk aan de winkel om bijvoorbeeld ook jongeren enthousiast te krijgen. 

2. Bewustzijn groeit
Klimaatverandering is niet langer een thema van de toekomst, we zitten er middenin. Het bewustzijn groeit en daarmee de verschillende initiatieven, ondersteund door ontwikkelaars en de overheid.

3. Overheid doet mee
De overheid realiseert zich dat samenwerken met bewoners cruciaal is. Hoe stimuleren we groei? Initiatieven krijgen steeds vaker subsidie of er wordt een ontwikkelfonds opgezet om te helpen in de opstartfase.

Cultuurverschillen

Het aantal energiecoöperaties groeit dus en daarmee het besef dat samenwerken cruciaal is. Maar in de praktijk is het vaak nog knap lastig om op één lijn te komen met gemeente, coöperatie en ontwikkelaar. We polsten bij betrokkenen: Waarom boekt een energieproject geen voortgang of wordt het stopgezet? Ruim de helft van de betrokkenen denkt dat dit komt door cultuurverschillen tussen de drie stakeholders: ‘ik ben anders dan jij en dat botst.’ Begrijpelijk, want de organisatiestructuur, interne processen, snelheid en motivatie kunnen behoorlijk verschillen. In het verlengde daarvan ervaart bijna een kwart tegenwerking vanuit de andere organisatie: ‘wel willen, maar niet verder kunnen’. Ook de overige genoemde redenen komen voort uit cultuurverschillen, zoals vooroordelen of onduidelijkheid over de rolverdeling.

“Je kunt om elkaar heen blijven dansen of aan tafel gaan”

Waar ligt de oplossing?

Samenwerken tussen gemeente, coöperatie en ontwikkelaar kan complex zijn en er is niet één simpele oplossing. Gelukkig zijn er wel voldoende aanknopingspunten voor een betere samenwerking:

• Ga in gesprek
  Dat lijkt een open deur, maar communiceren met elkaar kan vaak constructiever. Als belangen zo verschillen, kun je vragen stellen als: wat kun jij bijdragen en wat wil je ervoor terug? Cultuurverschillen kun je aanpakken in de zogenoemde ‘Tussenruimte’: een plek waar belangen samenkomen.
• Combineer kennis
  Krachten bundelen betekent kennisdelen. Een coöperatie moet aan veel eisen voldoen, zoals de veiligheid. Statkraft heeft op dat gebied vaak meer kennis in huis dan een coöperatie. Andersom heeft een ontwikkelaar weer de lokale slagkracht nodig: kennis van de omgeving of de belangen en wensen van bewoners.
• Stel haalbare doelen
  “Je kunt om elkaar heen blijven dansen”, zoals Rob Smit van Statkraft zegt of je kunt aan tafel gaan met de motivatie van ‘dit gaan we doen’. Zoals in onze samenwerking met Parkstad in Limburg om een windpark te realiseren. We zijn hier tot een innovatief samenwerkingsmodel gekomen om het project gezamenlijk verder te brengen.

Zwakke plekken van elkaar kennen

Als we nu inzoomen op die obstakels (zoals de cultuurverschillen), waar liggen dan de zwakke plekken? Want of het nu de gemeente, de coöperatie of ontwikkelaar is: iedereen mist wel een competentie die de doorstart van een initiatief moeilijker maakt.

Risicomijdend

Voor de gemeente is het vaak lastig om vanuit burgerbelangen in gesprek te gaan over een energieproject. De gemeente wil controle en zekerheid, terwijl de uitkomst van een initiatief onzeker is. Ook ontbreekt vaak nog inhoudelijke kennis over het project.

Ervaring ontbreekt

Aan de andere kant ontbreekt er bij energiecoöperaties logischerwijs soms kennis over juridische zaken. Of kunde om tot een goede businesscase te komen voor de gemeente of ontwikkelaar. Gelukkig wordt steeds vaker kennis van buiten ingeschakeld, zoals een lokaal projectbureau. Tot slot mist er nog een competentie, die vaak puur gedreven wordt vanuit passie: geduld! En die lange adem is soms toch echt nodig.

Lokale kennis mist

De ontwikkelaar - zoals Statkraft - mist vaak kennis over de lokale gang van zaken. Daarom is samenwerken met alle lokale betrokkenen zo belangrijk. Daarnaast kan het voor de ontwikkelaar lastig zijn om de controle uit handen te geven, bijvoorbeeld als het gaat over veiligheid.

“Ken de worsteling van de ander”

Het helpt als je niet alleen kennis en ervaring deelt, maar ook waar je tegenaan loopt als gemeente, coöperatie of ontwikkelaar. Thijs Wentink van de klimaatstichting HIER: “Je moet niet alleen de kwaliteiten van de ander weten, maar juist ook zijn of haar worsteling. Probeer je in de ander te verplaatsen.” Het vraagt van de ene partij geduld, van de ander financiële steun of slagkracht. Wat zijn of haar toegevoegde waarde ook is, we hebben een gezamenlijk belang in de energietransitie.