Met gebruik van 0,5% landbouwgrond halen we de klimaatdoelen

Klimaatambities vragen om fors meer wind én zonnestroom

Alle sectoren moeten verduurzamen. Huizen worden straks verwarmd met elektrische warmtepompen als alternatief voor aardgas. Er komen elektrische auto’s als schoon alternatief voor diesel of benzine. De industrie gaat met duurzame elektriciteit warmte en groene waterstof maken als alternatie voor kolen, olie en aardgas. 

De elektriciteitsvraag blijkt veel groter te worden dan een paar jaar geleden werd berekend. Volgens onderzoek vanuit het Klimaatakkoord zal de behoefte aan elektriciteit bijna verdubbelen tussen 2022 en 2030 én moet alle elektriciteit veel schoner geproduceerd worden; het leeuwendeel met zon en wind. 

Op zee en daken, maar ook op land

Wind op zee en ook zon op daken worden tot het maximum mogelijke al ondersteund en uitgerold. Er komen tot 2030 duizenden windmolens op de Noordzee bij en panelen op honderdduizenden daken. Daar redden we het echter niet mee. Er zal ook wind en zon op land ontwikkeld moeten worden om de Nederlandse klimaatambities waar te maken. 

Wind en zon op land hebben ieder voor- en nadelen. Windmolens op land worden door voor veel mensen als landschappelijk storend ervaren. Ze nemen echter maar weinig grond in beslag. De koeien kunnen gewoon onder een windmolen door lopen. Zonnevelden zijn veel minder zichtbaar en zonnedaken zijn breed geaccepteerd. Er is voor zonne-installaties wel meer oppervlak nodig. 

De zonnevelden die op land worden gerealiseerd komen zeker niet allemaal op landbouwgrond. Veel grondgebonden zonneparken komen op afvalstortplaatsen of industriële terreinen zoals het zonnepark dat Statkraft ontwikkeld bij de fabriek Nyrstar in Budel. Een relatief bescheiden doch broodnodig deel van de zonnevelden zal op agrarische gronden moeten komen: tegen de 10.000 hectare, goed voor 11 TWh. Dit volume is relatief bescheiden maar niet zomaar door een andere techniek te vervangen. Het is bijvoorbeeld meer dan alle opwek uit panelen op miljoenen woonhuizen in 2030.

Benodigde elektriciteit uit zon op land voor succesvol klimaatbeleid in 2030 (in TWh) 

Na 2030 kernenergie?

Na 2030 komen er wellicht andere technieken in beeld (kernenergie, import groene waterstof) maar dit is onzeker. In die tijd nemen de klimaatdoelen echter ook fors toe want in 2050 moet Nederland immers volledig klimaatneutraal zijn. De kans dat andere technieken én de veel hogere klimaatambities gaan invullen én zon op land vervangen lijkt daarmee niet aan de orde. 

Waar wel agrarisch: altijd tijdelijk en met optie medegebruik

Om de bovengenoemde 11 TWh op te wekken zijn er circa 9650 hectaren aan zonnevelden nodig. Dit is ongeveer een halve procent van het totale landbouwareaal. Deze zonneparken worden zorgvuldig aangelegd met oog voor de belangen van de agrarische sector. De conversie naar zonnevelden is altijd tijdelijk. Nagenoeg altijd blijft de bestemming agrarisch, de grond blijft in handen van de boer, de vergunning heeft een tijdshorizon van ongeveer 25 jaar en de ontwikkelaar is verplicht om alle sporen na de exploitatieperiode te verwijderen.

De aanleg van een zonnepark vindt alleen plaats met instemming van boer en gemeente. Tenslotte is multifunctioneel gebruik van de gronden standaard praktijk, zoals vastgelegd in de gedragscode zon op land. Dat betekent dat de terreinen een vooruitgang qua biodiversiteit moeten hebben. Daarnaast zijn functies als waterberging, recreatie en last but not least agrarisch gebruik (agri-PV) aan de orde. Statkraft ontwikkelt momenteel diverse zogenaamde agri-PV projecten.

Kortom: Als we in 2030 de gestelde klimaatdoelen willen halen, dan hebben we veel meer schone elektriciteit nodig en daarmee ook hernieuwbare opwek uit zonnevelden. Statkraft staat dan voor projecten met meerwaarde voor natuur en agrariër en die na de exploitatiefase weer een groen grondgebruik kunnen krijgen.