De uitdagingen van het energienet

Waardoor ontstaat netcongestie?

Jarenlang was de energie-infrastructuur één rechte lijn van de energiecentrale naar de eindgebruiker, via landelijk en regionaal netbeheer. Een deel van het net is nog steeds op deze manier georganiseerd. Maar het grootste deel is veel complexer geworden. Ga maar na: behalve energiecentrales zijn er op landelijk niveau grote windparken en zonneparken bij gekomen, die vaak op zee liggen. Ook is er energie-import én export, dus landelijk netbeheerder TenneT moet verschillende kanten op energie in goede banen leiden. Voor regionale netbeheerders zoals Enexis geldt hetzelfde. Regionale zonneparken leveren energie die door de netbeheerder wordt getransporteerd en gedistribueerd. Daarvoor moet ruimte zijn op het energienet. Als die ruimte er niet of nauwelijks is, spreken we van netcongestie. Is dit een probleem van de netbeheerder alleen, of van ons allemaal? Natuurlijk is het vooral iets waar de netbeheerder voor naar oplossingen moet zoeken. Maar als we dat samen doen, komen we verder.

Komt de energietransitie in gevaar?

De uit verschillende bronnen opgewekte energie is in tien jaar sterk gegroeid, vooral door de komst van zonneparken. De netbeheerder kan dit haast niet bijbenen. In veel regio’s loopt Enexis tegen transportschaarste aan. Daarom zoekt het naar andere oplossingen om toch de energietransitie mogelijk te blijven maken. We hebben met z’n allen grote ambities – hoe passen we die in? Iedere keer een nieuwe kabel trekken, is te kostbaar en omslachtig. Een doorkijkje dat Bronsema geeft richting 2030, laat zien dat er meerdere dingen nodig zijn om de capaciteit maximaal te benutten. In haar presentatie licht ze toe hoe Enexis samen met andere partijen, waaronder energiecoöperaties, wil werken naar de toekomst én in het nu.

Wat kunnen energiecoöperaties doen?

Er zijn verschillende manieren om de netcongestie op te vangen waar ontwikkelaars aan mee kunnen werken.

Zon en wind samenbrengen

Zon en wind zijn complementair aan elkaar. Op het moment dat zonnepanelen veel energie opleveren, genereren windmolens over het algemeen minder en vice versa. Dat betekent dat een netaansluiting verdelen over zonne- en windenergie een slimme manier is om het energienet evenwichtiger te bevragen.

Oost-west, dat verdeelt het best

Alle zonnepanelen in een park op het zuiden plaatsen is niet meer de standaard. Dat levert namelijk een hoge piek op die het energienet ineens moet verwerken. Door de helft van de panelen op het oosten en de helft op het westen te oriënteren, is de toestroom evenwichtiger en de druk op het net dus minder hoog.

Opwek en verbruik samenbrengen

Het is altijd slim om contact op te nemen met een gemeente en te informeren naar de ontwikkelplannen. Als er bijvoorbeeld een nieuw bedrijvenpark of een woonwijk wordt gebouwd, kan het slim zijn om dat samen te brengen met een plek waar energie wordt opgewekt. Dat vermindert de transportafstand aanzienlijk.

Tijdelijk energie opslaan

Huiseigenaren met zonnepanelen, maar ook energiecoöperaties, kunnen overwegen om energie (tijdelijk) op te slaan en later te vervoeren, op een minder druk moment. Voor huiseigenaren geldt ook dat ze het op dat latere moment zelf kunnen gebruiken.

Wat doet de netbeheerder zelf?

De meest voor de hand liggende oplossing lijkt toch nog steeds om het energienet te verzwaren zodat het meer transportbewegingen aankan. De netbeheerder bouwt nieuwe stations en werkt aan vergunningen, ruimtelijke inpassing en engineering. Op veel plaatsen wordt dus hard gewerkt aan het energienet, maar een nieuw net bouwen is niet eenvoudig en kan soms jaren duren. Daarom doet de netbeheerder zelf ook nog verschillende dingen om de netcongestie nu direct op te vangen.

Aanpassen van de vraag

Niet heel Nederland is overbelast. Er zijn plaatsen waar nog voldoende ruimte is op het net. Door te zoeken naar subsidie voor zonneparken op die locaties, komt de energietransitie verder zonder dat de netcongestie wordt verergerd.

Efficiënt gebruikmaken van bestaande capaciteit

De netbeheerder probeert huishoudens te stimuleren om energiegebruik te verdelen over de dag door de netwerktarieven te verlagen op rustige momenten.

Snel en efficiënt de netcapaciteit uitbreiden

Een heel nieuw net aanleggen is zoals gezegd tijdrovend en kostbaar, maar er zijn andere, slimme manieren van netverzwaring zoals prefab netstations waardoor het mogelijk is om zonneparken veel sneller aan te sluiten.

Wat is er nodig voor de toekomst?

Al deze oplossingsrichtingen en slimme manieren om de netcongestie op te vangen, zijn een verantwoordelijkheid van iedereen: energieleveranciers, bedrijven, overheden, consumenten, wind- en zonneparkeigenaren, wetenschappers en natuurlijk de netbeheerders. Voor de toekomst is het nodig dat al deze partijen met elkaar blijven samenwerken en zoeken naar slimme oplossingen. Het energiesysteem van de toekomst is een grote opgave. Daarvoor is een integrale benadering van alle energiethema’s nodig.