De analisten van Statkraft hebben in de toekomst gekeken.
Dit zijn de energietrends die zowel de klimaat- als de energiecrisis kunnen oplossen.
Reis met ons mee naar 2050.
Een grijze mist hangt over de stad Oslo als Espen Bakken Wiborg gaat zitten om over de toekomst te praten. De sfeer die het weer oproept, weerspiegelt de mondiale situatie in 2022, met oorlog en de energiecrisis in Europa, de opwarming van de aarde en klimaatuitdagingen met extremer weer.
Wiborg werkt in Statkraft aan strategische marktanalyse. Normaal gesproken bestudeert hij trends vanuit een langetermijn perspectief. Dit jaar is hij ook een van de auteurs achter Statkraft’s Lage Emissie Scenario, de analyse van het bedrijf van toekomstige energietrends.
Espen Bakken Wiborg is strategisch marktanalist bij Statkraft. (Photo: Statkraft)
Dit is het zevende achtereenvolgende jaar waarin Statkraft vooruit kijkt naar 2050 en haar analyse van de toekomst presenteert.
Heeft de aanhoudende Europese energie crisis de weg naar net-zero deze keer moeilijker gemaakt?
"We zijn eigenlijk optimistischer over het klimaat dan we waren in het scenario van 2021. Hoewel Europa midden in een zeer ernstige energiecrisis zit, zien we positieve trends als we verder vooruitkijken, voorbij het punt waarop we geleidelijk deze energiecrisis overwinnen," zegt Wiborg.
"We zien meer zonne-energie, meer windenergie, meer elektrificatie en meer gebruik van waterstof. Dit betekent dat de uitstoot in 2050 waarschijnlijk iets lager zal zijn dan wat we vorig jaar voorspelden. De trends die we in de voorgaande jaren zagen zijn alleen maar versterkt”.
Zonnige dagen zijn een belangrijke factor maar daar komen we op terug…
All videos: Getty Images
Het Lage Emissie Scenario van Statkraft is een optimistische, maar realistische analyse van de wereldwijde energietransitie tussen nu en 2050.
Download het rapport hier.
Lage Emissie Scenario 2022 (ENG)
"Het is misschien moeilijk om op dit moment optimistisch te zijn, maar het Lage Emissie Scenario van Statkraft laat zien dat we niet hoeven te kiezen tussen het oplossen van de aanhoudende energiecrisis of de klimaatcrisis en ondanks de huidige wereldwijde situatie zien we verschillende positieve langetermijn trends."
Het woord crisis komt vaak voor als het gaat over groei van hernieuwbare energie.
“In het verleden was de klimaatcrisis de grootste drijfveer voor het gebruik van meer hernieuwbare energie. In de loop van de tijd zijn de kosten gedaald en zijn hernieuwbare energiebronnen een kosteneffectief alternatief voor fossiele energie geworden. Dit jaar heeft de energiecrisis het belang onderstreept van een betrouwbare stroomvoorziening en energiezekerheid, en dit is een krachtige motor geworden voor verdere ontwikkeling”, zegt Wiborg.
Nooit eerder is er zoveel geïnvesteerd in hernieuwbare energie als in 2022. De energiecrisis in Europa en de noodzaak van een veilige stroomvoorziening werken als katalysatoren. De groene transitie gaat nu veel sneller en de plannen zijn ambitieuzer.
De oplossing is hernieuwbare energie
“Het zijn vooral de extreme afhankelijkheid van Europa van gas en de noodzaak om fossiele energie te importeren die de huidige energiecrisis hebben veroorzaakt. De schaarste aan fossiel gas, als gevolg van de vermindering van de gasexport van Rusland, heeft de prijzen naar historische hoogten gedreven. De gasprijzen zijn uitzonderlijk hoog en zijn sinds begin 2021 met enkele honderden procenten gestegen. De gasprijzen hebben rechtstreeks invloed gehad op de stroomprijzen, maar ook op de prijs van voedsel en andere goederen”, zegt Espen Bakken Wiborg van Statkraft.
De oplossing voor de crisis? Het gaat om het uitbreiden van de capaciteit van hernieuwbare energie en het elektrificeren van de industrie-, transport- en bouwsector met schone hernieuwbare energie die ook goedkoop is. Elektrificatie gaat efficiënt om met energie, vermindert de CO2-uitstoot en vermindert de afhankelijkheid van fossiele energiebronnen.
Elk land zou daarom zijn afhankelijkheid van stroom uit fossiele brandstoffen moeten verminderen. Tegelijkertijd is de uitwisseling van hernieuwbare energie tussen landen belangrijk voor flexibiliteit. Bij weinig wind of weinig zon kan er gebruik gemaakt worden van flexibele waterkracht. Zonne- en windenergie kunnen elkaar aanvullen en in zonnige en winderige periodes kan waterkracht worden opgeslagen. Een goede samenwerking binnen Europa is noodzakelijk om de energietransitie te laten slagen.
Hernieuwbare energie vermindert niet alleen de uitstoot, maar het is ook efficiënt en goedkoop. En het zorgt voor leveringszekerheid, zegt Wiborg.
Het Blåsjø-meer is het belangrijkste stuwmeer voor het Ulla-Førre-complex van energiecentrales in de provincie Rogaland in Noorwegen. Het Blåsjø-meer is het grootste energiereservoir van het land, gemeten naar energie-inhoud - een gigantische opslagfaciliteit voor de productie van elektriciteit.
(Photo: Statkraft)De kritische metalen
Statkraft’s analyse van de toekomst brengt ook enkele uitdagingen aan het licht.
Een geopolitieke wereld die wordt gekenmerkt door rivaliteit en conflicten kan het moeilijker maken om de wereldwijde reactie op klimaatverandering te coördineren. En de groene transitie zal veel langzamer gaan in minder ontwikkelde delen van de wereld.
Zonnepanelen, windturbines, batterijen, elektrische voertuigen en de infrastructuur die de elektriciteit levert zijn volledig afhankelijk van specifieke metalen.
“Er zijn wereldwijd voldoende metaalvoorraden, maar toeleveringsketens voor metalen die cruciaal zijn voor de energietransitie zijn geconcentreerd in een paar landen”, merkt Wiborg op. Dit kan uitdagingen creëren.
Een voorbeeld is de waardeketen van zonne-energie, waar China meer dan 80% van de benodigde metalen in handen heeft, en dat zal naar verwachting de komende jaren groeien tot bijna 95%.
Om de toegang tot kritieke metalen te garanderen, zal het belangrijk zijn om de leveringen aan verschillende landen te diversifiëren en metalen te recyclen. De EU en de VS hebben hiervoor onlangs een strategie uitgestippeld en doelen gesteld om hun eigen capaciteit te ontwikkelen.
Zon, zon, zon...
Waarom hebben we eerder verwezen naar zonnige dagen als een sleutelfactor?
Omdat zonne-energie wereldwijd de winnaar in de energietransitie wordt, en na 2035 de grootste energiebron.
De elektriciteitsproductie op basis van zonne-energie zal toenemen tot ruim 21.000 TWh in 2050.
Om een idee te krijgen hoeveel dit werkelijk is, er is 21.000 TWh nodig om 80% van de totale wereldwijde energiebehoefte van vandaag te dekken.
Talayuela Solar in de provincie Cáceres in Spanje is een van de grootste zonne-energieprojecten in Europa. Met een vermogen van 300 MWp van meer dan een miljoen zonnepanelen, genereert de centrale ongeveer 600 GWh per jaar, wat overeenkomt met het elektriciteitsverbruik van 150.000 Spaanse huishoudens. De centrale werd in januari 2021 in gebruik genomen, is eigendom van Encavis en wordt geëxploiteerd door Statkraft.
Windpark Stamåsen, dat volledig eigendom is van Statkraft beslaat een oppervlakte van bijna 15 vierkante kilometer in de gemeenten Strömsund en Sollefteå in respectievelijk de provincies Jämtland en Västernorrland in Zweden. De centrale is in 2013 in gebruik genomen en heeft een jaarlijkse productie van 199 GWh.
Met een lengte van 632 meter is Pålsbu Dam de langste betonnen plaatdam in Noorwegen. De foto toont de overstroming van water uit de rivier Numedalslågen in de zomer van 2007. De elektriciteitscentrale van Pålsbu bevindt zich direct onder de dam, die ook het belangrijkste reservoir vormt voor de Nore I centrale in de gemeente Nore og Uvdal in de provincie Viken.
Een Europa vrij van Russisch gas
In Statkraft’s Lage Emissie Scenario 2022 wordt geconcludeerd dat, hoewel het een uitdaging is, het voor de EU mogelijk is om het doel te bereiken om tegen 2030 volledig onafhankelijk te zijn van Russisch gas.
Binnen hetzelfde tijdsbestek zal de EU haar eigen emissiereductiedoelstellingen halen en het aandeel hernieuwbare energie zal toenemen tot ongeveer 65%.
In het Lage Emissie Scenario zal de jaarlijkse uitstoot tegen 2050 met meer dan 60% zijn verminderd.
Het Lage Emissie Scenario schat dat we afstevenen op 2 graden opwarming van de aarde vergeleken met pre-industriële tijden. Willen we de 1,5 graad-doelstelling naderen, dan moet het tempo van het mondiale klimaatbeleid flink opgevoerd worden.
Wisselwerking tussen de volgende energietrends is de oplossing:
1. Zonne-energie
De technologie van zonnepanelen wordt voortdurend verbeterd en de stroomproductie uit zonne-energie zal snel groeien en vanaf 2035 de grootste energiebron worden.
De panelen van de toekomst kunnen worden gemonteerd op gebouwen, op wateroppervlakken en in velden. Panelen kunnen worden geïnstalleerd zodat tractoren eronder kunnen rijden en gewassen kunnen worden geoogst die profiteren van de gedeeltelijke schaduw die door de panelen wordt geboden.
2.Elektrificatie
In de industrie-, bouw- en transportsector zet de elektrificatie door. De verkoop van elektrische auto’s zal blijven stijgen. Accu’s worden steeds goedkoper en over een paar jaar kosten elektrische auto’s ongeveer evenveel als auto’s met verbrandingsmotor.
Het wereldwijde personenwagenpark zal in 2050 volledig elektrisch zijn, met enkele waterstofauto’s in de mix
3.Efficiënt en slim energieverbruik
Direct gebruik van hernieuwbare elektriciteit is efficiënt gebruik van energie. We halen meer uit de energie door efficiëntere gebouwen, meer warmtepompen en efficiënter gebruik van materialen. We zien besparingsmaatregelen die de energiekosten voor huishoudens en bedrijven op korte en lange termijn verlagen.
Elektriciteit voor het verwarmen van huizen of het opladen van elektrische auto’s kan worden verschoven naar tijdstippen gedurende de dag of nacht waarop de elektriciteitsproductie hoog is. Zo ontstaat er ruimte voor meer variabele, duurzame stroomproductie.
4. Wind
Windenergie op land en op zee zal in omvang blijven toenemen. Veel landen richten zich op offshore wind, met gefundeerde en op termijn, drijvende turbines.
Tegen 2026 zullen windturbines buiten China een capaciteit hebben van maar liefst 16 MW per stuk. Dit betekent dat een turbine na een uur volledig draaien vier keer het equivalent van het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van een gemiddeld Europees huishouden kan produceren.
5. Groene waterstof
Groene waterstof – waterstof geproduceerd met hernieuwbare elektriciteit – zal na 2040 concurrerender zijn dan blauwe en grijze waterstof. Groene waterstof wordt een belangrijke oplossing voor industrie en langeafstandstransport die te veel energie nodig hebben om te worden geëlektrificeerd.
Fossiele brandstof wordt vervangen en groene waterstof wordt ingezet voor vervoer over lange afstanden. Veel schepen zullen op ammoniak varen. Voor vliegtuigen zijn vervangende brandstoffen bekend als e-fuels, zoals e-methanol, veelbelovende oplossingen. E-fuels zijn synthetische brandstoffen die worden geproduceerd met behulp van elektriciteit die uitsluitend is opgewekt uit hernieuwbare bronnen.
6.Waterkracht
Waterkracht is momenteel de grootste hernieuwbare energiebron ter wereld. Bovendien is waterkracht de grootste op het gebied van energieopslag, met een aandeel van maar liefst 99,9 % van de totale opslagcapaciteit. Waterkracht is een van de weinige oplossingen die kan voldoen aan de flexibiliteitseisen in stroomvoorziening over lange perioden, zoals hele dagen en weken.
Waterkracht blijft tot 2050 een grote rol spelen in het wereldwijde energiesysteem. Er wordt nog steeds gewerkt om meer stroom uit bestaande waterkrachtcentrales te halen.